De Dynamiek van Waardesystemen
De waardesystemen vormen een essentieel onderdeel van SDi. De meeste mensen associeren SDi dan ook voornamelijk met deze welbekende drijfveren in kleuren uitgedrukt. De waardesystemen zijn echter meer dan alleen de kleuren apart of bij elkaar opgeteld: ze vertonen een coherent en consistente dynamiek (vandaar het woord Dynamics in SDi) die wij van belang achten om het hele SDi model volledig te kunnen doorgronden. Enkele waardevolle kenmerken van de dynamiek van – en tussen – waardesystemen hebben we hieronder beschreven.
De belangrijkste kenmerken m.b.t. de dynamiek van en tussen waardesystemen:
- Elk waardesysteem is van belang en heeft waarde. Eén waardesysteem is niet inherent beter of slechter dan een ander. Wel is het zo dat in bepaalde leefomstandigheden een bepaald waardesysteem beter van toepassing is dan een andere. Voorbeeld noemen?
- De waardesystemen volgen elkaar in hierarchische orde van ontwikkeling op naarmate de toenemende complexiteit van de leefomstandigheden daarom vraagt. Zo zal men bijvoorbeeld in derde wereldlanden niet direct geneigd zijn om zich bezig te houden met mondiale vraagstukken, simpelweg vanwege het feit dat de lokale situatie de meeste aandacht en energie vraagt.
- Waardesystemen kunnen zich gezond en ongezond manifesteren. Hieronder verstaan wij:
- alle waardesystemen nemen hun natuurlijke plek in en bevechten elkaar niet;
- alle waardesystemen uiten zich constructief en levensbevorderend en zijn niet destructief of tégen dingen.
- ongezonde manifestaties van waardesystemen vinden plaats als (delen van) de binnenkant of buitenkant – zie Integrale Visie – niet meespelen in de ontwikkeling
- Waardesystemen van een hogere complexe orde kunnen de waardesystemen met minder complexiteit zien. Andersom kunnen minder complexe waardesystemen niet naar boven kijken.
- In de ontwikkeling van waardesystemen worden oude (niet meer passende) waardesystemen van nature afgestoten zodat men zich het nieuwe waardesysteem volledig eigen kan maken. Voor een volwassen en gezond waardegedreven bewustzijn is het echter van belang dat dat wat wordt afgestoten uiteindelijk ook weer geïncludeerd wordt. Dit noemen we het transcend & include principe. Als men bijvoorbeeld vanuit het Oranje waardesysteem doorbreekt naar Groen kan men de neiging hebben om de ondernemersgeest en de drang naar succes van Oranje af te willen stoten. In Groen kan men weer nieuwe dromen en ideeën opdoen. Om die werkelijk vorm te kunnen geven is uiteindelijk Oranje weer nodig.
- Mensen zijn vaak gecentreerd in een bepaald waardesystemen, maar zullen in het dagelijkse leven wel continu schakelen tussen waardesystemen om zich aan te kunnen passen aan de geldende leefomstandigheden. Vandaar dat mensen bijvoorbeeld op het werk anders kunnen acteren en overkomen dan thuis. De leefomstandigheden zijn immers anders.
Samenvattend is ontwikkeling pas echt realiseerbaar als deze aansluit op de waarden, drijfveren en behoeften van de mensen en als de ingezette beweging passend is binnen de gegeven context en geldende leef- en werkomstandigheden. In de begeleiding van mensen vraagt dit dan ook om mens, organisatie en omgeving als één geheel te zien, waarin iedereen en alles onlosmakelijk met elkaar verbonden is en waarin we oog dienen te hebben voor alle onderdelen afzonderlijk in relatie tot het grotere geheel.
Meer weten over de waardesystemen? Klik hier.
Meer weten over de integrale theorie? Klik hier.
Meer weten over de veranderdynamiek? Klik hier.
Naar volgende Basisprincipe: 1st vs 2nd Tier
Klik op de afbeelding hieronder om de oorspronkelijke poster van Beck & Cowan’s visie op veranderdynamica in detail te bekijken.
